Op woensdag 6 april was het zover: de finale van de eerste Circular Challenge van 2022, waarin young professionals in 6 weken een circular business case ontwikkelen op basis van reststromen die deelnemende organisaties inbrengen. De reststromen die de waterschappen inbrachten waren gevarieerd: van haar tot bagger en planten. De ontwikkelde business cases met deze reststromen waren nóg gevarieerder. Elk team presenteerde een uniek circulair product aan het publiek en de jury, bestaande uit Emma van der Leest, biodesigner en initiatiefnemer van het BlueCity Lab, Jan Jongert van Superuse Studios en Imro Dawson van Stichting ifund. Na twee corona-edities ein-de-lijk weer voor een volle zaal. De trofee, gemaakt van hout uit de oude sauna van Tropicana, werd aan het einde van de avond in de wacht gesleept door team Why Knot. Zij ontwikkelden een wandpaneel gemaakt van de Japanse duizendknoop plant, een reststroom van voor het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard.

Why Knot

Team Why Knot kreeg als reststroom de Japanse duizendknoop (Japanese knotweed) aangereikt door het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard. Deze van origine Japanse plant is sinds de jaren 50 een van de meest invasieve exoten in Nederland. De wortels en stengels zijn zó sterk, dat de plant bij het groeien beton en zelfs treinrails kapot kan maken. Bestrijding van deze plaag kost waterschappen jaarlijks miljoenen euro. Het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard verwijdert zelf zo’n 1000 m2 per jaar, en dit wordt elk jaar meer. Dit betekent veel ritjes naar de verbrandingsoven: de verwijderde planten worden linea recta verbrand.

Na een aantal experimenten in het BlueCity Lab kwam team Why Knot er achter dat bouwmateriaal gemaakt van Japanse duizendknoop zowel sterk als licht is, door de gelaagdheid en vezelstructuur van de plant. Door de plant in kleine stukken te snijden, te verwarmen en druk aan te brengen, kan de plant verwerkt worden tot een sterke plaat. Een simpel proces dat maar 20 minuten duurt, maar met een indrukwekkend eindresultaat: een mooie modulaire wandplaat. Twee vliegen in één klap volgens Team Why Knot: “De 65 miljoen m2 bouwplaten die nu jaarlijks in Nederland gebruikt worden, bevatten vaak lijm met formaldehyde, wat slecht is voor de gezondheid.”

De juryleden prezen het sterke, complete concept van Why Knot en erkenden dat er een grote markt is voor dit product. Als winnaar mag Why Knot de komende 3 maanden gratis in BlueCity werken en krijgen ze begeleiding uit het BlueCity-netwerk met het verder ontwikkelen van hun circulaire product.

ComPeat

Reststromen van planten deden goede zaken tijdens deze finale: runner-up team ComPeat werkte met de waternavel plant, de afvalstroom van Waterschap Noorderzijlvest. Hoewel deze plant invasief is en het Nederlandse ecosysteem ernstig verstoort, vond team ComPeat toch een goede eigenschap van de waternavel: compost van de plant bevat veel meer stikstof en fosfor dan normale compost. De aanwezigheid van deze voedingsstoffen inspireerde het team om aan de slag te gaan met het creëren van een nieuwe soort potgrond, gebaseerd op de waternavelcompost. Dit maakt een duurzaam alternatief voor de potgrond die nu op de markt is, die vaak turf (peat) bevat. De winning van turf wordt gelinkt aan 5% van de jaarlijkse CO2 uitstoot op mondiale schaal. “Je wil gewoon in je tuin werken, niet verantwoordelijk zijn voor zoveel CO2 uitstoot,” aldus team ComPeat. De potgrond van team ComPeat bestaat voor 25% uit de waternavel plant. De andere 75% wordt gevormd door compost van andere lokale planten. Waterschap Noorderzijlvest stelt 400 ton waternavel beschikbaar, waarmee het team 520.000 liter potgrond wil gaan maken.

De jury had er vertrouwen in dat dit team de juiste spirit had om dit product naar een hoger niveau te tillen en zag een grote potentiële doelgroep in Nederland. Juryvoorzitter Emma van der Leest meldde zich ook direct al aan om het product te testen.?

Van bagger tot bubbels: de andere deelnemers

De vier andere teams grepen net naast de winst, maar presenteerden ook prachtige circulaire business cases. In willekeurige volgorde:

Bubbels

Team Bubbles werkte met bellenbeluchters uit de watertanks van Waterschap Hollandse Delta. Bellenbeluchters voegen zuurstof toe in de watertanks die gebruikt worden om afvalwater te zuiveren. Jaarlijks worden zo’n 160.000 bellenbeluchters afgedankt en verbrand na het schoonmaken van deze watertanks. De beluchters bestaan echter uit bruikbaar plastic en rubber en zijn vaak nog in goede staat als ze vervangen worden. Team Bubbels bruiste van de ideeën en ontwikkelde maar liefst 3 circulaire producten met de bellenbeluchters. De belangrijkste was een vijvervitaliser, om zuurstof in wateren te pompen. De oude bellenbeluchters worden in een metalen bak geplaatst en aangesloten aan een luchtcompressor en een buizenstelsel. Deze vitaliser helpt het tegengaan van vissensterfte door zuurstoftekort, een veel voorkomende fenomeen in Nederland tijdens de steeds warmer wordende zomers. Naast de vijvervitalisers presenteerde het team ook klokken en schoenen gemaakt van het plastic en rubber van de bellenbeluchters.

BAGGERitUP

Team BAGGERitUP kreeg van de Provincie Gelderland een reststroom baggerspecie. Het team pitchte geen circulair product, maar een proces: team BAGGERitUP wil deze bagger upcyclen, door het te zuiveren en de waardevolle stoffen eruit te halen. De 15.000 m3 die jaarlijks verwerkt wordt in de Provincie Gelderland, bevat zo’n 70% zand, 18% klei en 0,030% fosfor. Deze grondstoffen kunnen uit het bagger gezeefd worden en vervolgens opnieuw verwerkt worden in producten. Met name fosfor is belangrijk: deze grondstof wordt o.a. gebruikt voor kunstmest, maar zal waarschijnlijk de komende 100 tot 200 jaar op raken. Maar ook voor klei en zand bestaan grote markten in Nederland.

Soak it up!

Team Soak it up! ging aan de slag met een reststroom van Waterschap Brabantse Delta, die bestond uit haar en textielvezels. Door het toevoegen van afgeknipt haar en natuurlijke bindmiddelen aan deze reststroom, ontstaat een mengsel dat enorm goed olie kan absorberen. Het team presenteerde een mat gemaakt van dit materiaal, die op kleine olievlekken gelegd kan worden. Kleine olielekken komen vaker voor in Nederland dan we vaak denken. De mat van 1 m2 kan in (jacht)havens en op stranden uitgerold worden over de olievlekken. Nadat de haarmat de olie geabsorbeerd heeft, kan de mat makkelijk weer opgerold worden en afgevoerd worden.

Circularden

Team Circularden is op een missie om onze tuinen meer circulair te maken, met afvalhout van het Hoogheemraadschap van Rijnland. Het Hoogheemraadschap van Rijnland gebruikt hout voor afzettingen van de waterkanten. Na een aantal jaar moet dit hout vervangen worden, omdat het door de elementen slijt. Team Circularden wil dit tropisch hardhout gebruiken om kleine, houten omheiningen voor stads- en geveltuintjes te maken. Zo wordt niet alleen deze reststroom gebruikt, maar worden Nederlandse steden ook een stukje groener gemaakt.

BlueCity feliciteert alle teams met de enorme prestatie die ze hebben neergezet! De komende drie maanden ontvangen ze via de BlueCity Circular Challenge Start up Support ondersteuning om hun ideeën om te zetten in een echte start-up, met een toegewijd kernteam, realistische plannen en een eerste financieringsaanvraag. We kijken uit om te zien welke new circular business uit deze Circular Challenge voort gaan komen!

Meedoen aan de Circular Challenge?

Enthousiast geworden over de Circular Challenge? De volgende editie start op 30 mei 2022, en er zijn nog plekken voor zowel studenten als organisaties. Geïnteresseerden bedrijven en organisaties kunnen contact opnemen met Niels Braamse via n.braamse@bluecity.nl of 06 82719180. Studenten en young professionals kunnen contact opnemen met Rik Winsemius via rik@circularchallenge.nl of 0631688761‍.

Tekst door Evelien van der Kooi, foto’s door Jacqueline Fuijkschot